De Kruistocht van 1168-1171; een poging tot christelijke overheersing in Egypte met verstrekkende gevolgen voor de regio

Het jaar is 1168. De kruistochten, die sinds eind 11e eeuw de Middellandse Zeezee hebben geteisterd met hun ambitie om het Heilige Land te bevrijden van islamitische controle, lijken op een doodlopende weg te zijn beland. De laatste grote poging, de tweede Kruistocht (1147-1149), was mislukt en de kruisvaarders waren teruggekeerd naar Europa met hun staarten tussen de benen. Maar in Jeruzalem brandde het verlangen naar een nieuw offensief nog steeds helder.
Een nieuwe leider was opgestaan: Amalrik I van Jeruzalem, koning van het Kruisvaarderrijk Jeruzalem. Deze ambitieuze heerser zag een kans om de controle over Egypte te veroveren, een strategisch belangrijk land dat zou dienen als springplank naar verdere veroveringen in het Arabische rijk. Amalrik ging ervan uit dat de Fatimiden, de islamitische dynastie die toen over Egypte regeerde, zwak waren en gemakkelijk verslagen konden worden. Hij zag zijn kans schoon om de eeuwenoude rivaliteit tussen christenen en moslims definitief te beslechten en het Christendom een permanente voet aan de grond in Afrika te geven.
De kruistocht van 1168 werd een expeditie met een dubbele agenda: enerzijds was het doel het veroveren van Egypte, anderzijds wilden de kruisvaarders zich laten gelden als beschermers van de koptische christenen, een minderheidsgroep in Egypte die onder Fatimidische heerschappij te lijden had. De kruistocht werd echter gekenmerkt door interne verdeeldheid en gebrek aan coördinatie tussen de verschillende contingenten, waardoor de campagne vanaf het begin al met problemen kampte.
De kruisvaarders landden in Damietta, een belangrijke havenstad aan de Nijldelta. Ze belegerden de stad en wisten na een langdurige strijd de verdediging te doorbreken. De Fatimiden waren echter niet zo makkelijk verslagen als Amalrik had gedacht. Een krachtig leger onder leiding van de Vizier Shirkuh kwam Damietta ontzetten. De kruisvaarders werden in de loopgraven gedreven en verloren veel mannen.
Na een aantal weken belegering trokken de kruisvaarders zich terug uit Damietta en marcheerden naar Caïro, de hoofdstad van Egypte. Ze hoopten dat de bevolking hen zou begroeten als bevrijders, maar in werkelijkheid werden ze met wantrouwen ontvangen. De meeste Egyptenaren waren loyaal aan de Fatimiden dynastie en zagen de kruisvaarders als indringers.
De strijd om Caïro was bloedig en duurde wekenlang. Uiteindelijk slaagden de kruisvaarders er niet in de stad te veroveren. De combinatie van een goed georganiseerd Fatimidisch leger, de interne verdeeldheid onder de kruisvaarders, en het gebrek aan steun van de lokale bevolking, betekende dat de campagne onmogelijk was geworden.
De kruistocht van 1168-1171 eindigde in een nederlaag voor Amalrik I. De kruisvaarders trokken zich terug naar Palestina en lieten achter een verwoest Egypte.
Gevolgen van de Kruistocht | |
---|---|
Verzwakking van het Kruisvaarderrijk Jeruzalem | |
Opkomst van Saladin, de islamitische leider die Egypte zou verenigen | |
Intensivering van de strijd tussen christenen en moslims in de regio |
De kruistocht had echter ook langetermijngevolgen. De nederlaag bracht een einde aan de ambities van Amalrik om het Christendom te vestigen in Afrika. Tegelijkertijd opende deze campagne de weg voor Saladin, een Egyptisch sultan die de verdeeldheid binnen de islamitische wereld wist te overbruggen en een groot leger opbouwde.
Saladin zou later de kruisvaarders definitief verslaan en Jeruzalem veroveren in 1187. De kruistocht van 1168-1171 staat dan ook bekend als een belangrijke stap op weg naar het einde van het Kruisvaardertijdperk.
De geschiedenis leert ons dat ambitieuze expedities niet altijd de gewenste resultaten opleveren. De kruistocht van 1168-1171, bedoeld om Egypte te veroveren en het Christendom te versterken, eindigde in een debacle. De gevolgen waren verstrekkend: ze leidden tot de opkomst van Saladin, een nieuwe gecentraliseerde islamitische macht, en de definitieve val van het Kruisvaarderrijk Jeruzalem.
Voor de geïnteresseerde lezer:
- “The Crusades: A New History” door Thomas Asbridge
- “Saladin” door Tariq Ali